غایت اخلاص

محدث قمی

در شرح احوال مرحوم حاج شیخ عباس قمی آورده اند: هرگز کسی در حضور او جرأت غیبت کردن نداشت، هر کس و از هر طبقه ای که بود. خود نیز چنان از گناهان و غیبت و دروغ احتراز داشت که فوق تصور است. در ایام بیماری اش یکی از علمای تهران برای عیادت به حضورش رسید. حاج شیخ عباس آن روز بسیار ناراحت و متفکر بود. آن عالم بزرگ پرسید: چرا ناراحتید؟ پاسخ می دهد: در سفری که به حج رفتم، در مکه ی معظمه خواستم به روش محدّثین که از یکدیگر اجازه می گیرند، از یکی از محدثان عامه اجازه ی حدیث بگیرم. وقتی این منظور را با وی در میان نهادم، عالم سُنّی مطلبی گفت و من از روی مصالحی به دروغ، آن را انکار کردم. اکنون در این فکرم که فردای قیامت چگونه این دروغ را در محضر عدل الهی توجیه کنم.

ملاحسینقلی همدانی

آیة الحق مرحوم ملاحسینقلی همدانی در نامه ای می نویسد:… و آنچه این ضعیف از عقل و نقل استفاده نموده ام، این است که اَهمّ اشیاء از برای طالب قُرب، جدّ و سعی تمام در ترک معصیت است، تا این خدمت را انجام ندهی، نه ذکرت و نه فکرت به حال قلبت فایده نخواهد داشت، چرا که پیشکش خدمت کردن کسی که با سلطان در عصیان و انکار است، بی فایده خواهد بود. پس ای عزیز! چون این کریم رحیم، زبان تو را مخزن کوه نور یعنی ذکر اسم شریف قرار داده، بی حیایی است مخزن سلطان را آلوده به نجاست و قاذورات غیبت و دروغ و فحش و اذیت و غیرها من المعاصی نمودن. مخزن سلطان باید محلّش پر عطر و گلاب باشد، نه نجس مملو از قاذورات.

مرحوم بهاری

استاد بزرگ علم اخلاق مرحوم شیخ محمد بهاری می فرماید: کسی که می خواهد متقی باشد، باید چند امر را رعایت کند. اول ترک گناهان که پایه ی تقوی و اساس دنیا و آخرت بر آن بنا شده است و مقربین درگاه خداوند متعال به چیزی بالاتر و بهتر از آن تقرب نجستند. از این جاست که حضرت موسی از حضرت خضر سؤال می کند که چه کرده ای که من مأمور شدم از تو تعلّم کنم؟ خضر فرمود: به ترک معصیت.

ترک مکروه و مباح

شهید اول

شهید اول در کتاب قواعدش می نویسد: صرف عمر در کارهای مباح، هر چند کم جز زیان چیزی نیست، زیرا که از ثواب می کاهد و درجات انسان را پایین می آورد.

ملاعبداللّه شوشتری

مرحوم ملاعبداله شوشتری که از شاگردان محقق اردبیلی به شمار می آید، در مقام موعظه به فرزندش می فرماید: ای فرزند! از آن هنگام که اساتیدم به من فرمودند که به رأی خودت عمل کن و اجازه ی اجتهادم دادند، تاکنون مرتکب کار مباح و مکروه نشده ام حتی در مورد خوردن و آشامیدن.

مقدس اردبیلی

درباره ای عالم بزرگ جهان اسلام گفته اند: در طول چهل سال از او کار مباحی سر نزد چه رسد به حرام و مکروه.

آری یکی از راه های رسیدن به سرچشمه ی کمال و وصال، ترک مکروهات و مباحات است.

اخلاص

سید بحرالعلوم

گویند: روزی مرحوم سید بحرالعلوم را شاگردانش خندان و متبسّم یافتند. سبب را پرسیدند، در پاسخ فرمود: پس از بیست و پنج سال مجاهدت، اکنون که در خود نگریستم، دیدم اعمالم ریایی نیست و توانسته ام به رفع آن موفق گردم.